Rozwód - gdzie, kto i w jakiej sytuacji

Rozwód - gdzie, kto i w jakiej sytuacji- cz. 1

Przedmiotem niniejszego wpisu jest krótkie omówienie właściwości Sądu, opłaty od pozwu oraz możliwości złożenia wniosku o zwolnienie od kosztów. Dalej omówione zostały kwestie wskazania osoby uprawnionej do złożenia pozwu oraz wskazania na podstawę prawną powództwa o rozwód. 

W kolejnych częściach wskażę na proces możliwości dowodzenia, możliwość przeprowadzenia "szybkiego rozwodu", możliwości złożenia pozwu przez osoby które mają niedługi staż małżeński, jak również wydanie orzeczenia przez Sąd wykazującego winę jednego z małżonków w rozkładzie pożycia i w konsekwencji rozpadu  związku. 

1. Właściwość Sądu, opłata oraz zwolnienie od kosztów. 

1. Spawy rozwodowe należą do właściwości Sądów Okręgowych. 

2. Sądem właściwym będzie sąd ostatniego miejsca wspólnego zamieszkania małżonków, o ile jedno z małżonków nadał w okręgu tego sądu zamieszkuje. 

3. Jeśli w chwili składania pozwu żadne z małżonków nie zamieszkuje w obrębie Sądu Okręgowego, który byłby właściwy do rozpoznawania sprawy zgodnie z pkt 2, powództwo powinno zostać wytoczone przed Sąd Okręgowy miejsca zamieszkania strony pozwanej. Celem sprawdzenia, który Sąd będzie sądem właściwym najlepszy rozwiązaniem jest wyszukanie poprzez przeglądarkę internetową Sądu Okręgowego oraz sprawdzenie jaki jest z jakiego obszaru terytorialnego sprawy są w tym sądzie rozpoznawane. 

4. Właściwym jest wydział Cywilny - Rodzinny. 

5. Pozew podlega opłacie w kwocie 600 zł i jest ona opłatą stałą. Jeśli nie posiadamy środków umożliwiających dokonanie opłaty wraz z pozwem można złożyć wniosek o zwolnienie strony powodowej od kosztów w całości lub w części. Uzasadnieniem prawnym powinien być zawsze art 102 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, zaś uzasadnienie formalne powinno wskazywać na złą sytuację strony wnoszącej pozew oraz niemożność poniesienia opłaty w kwocie 600 zł (w przypadku wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych w całości) bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. W praktyce oznacza to konieczność wskazania złej sytuacji finansowej - brak środków do życia lub też posiadanie środków umożliwiających utrzymanie siebie i rodziny bez możliwości wyodrębnienia środków służących do opłacenia pozwu. Bardzo ważne w mojej ocenie jest również wskazanie, iż nie było możliwości zgromadzanie środków w okresie wcześniejszym, gdyż niejednokrotnie Sądy wskazują, że strona mogła pieniądze odłożyć a skoro liczyła się z możliwością wniesienia powództwa to powinna mieć świadomość konieczności jest opłacenia. Elementem obligatoryjnym przy składaniu wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych jest złożenia formularza o stanie rodzinnym, majątkowych, dochodach i źródłach utrzymania, który możemy pobrać ze strony Ministerstwa Sprawiedliwości wzór oświadczenia o stanie rodzinnym ....     

6. Pozew musi zostać złożony wraz z odpisem dla strony pozwanej, tak więc zawsze składamy do Sądu 2 egzemplarze - jeden dla Sądu, drugi dla strony pozwanej. 

7. W przypadku złożenia pozwu wraz z wnioskiem o zwolnienie od kosztów, przed wysłaniem odpisu do strony pozwanej, Sąd wyda postanowienie w przedmiocie zwolnienia od kosztów lub odmowy. Jeśli nasz wniosek spotkał się z odmową, w terminie 7 dni od daty otrzymania postanowienia możemy złożyć zażalenie na postanowienie Sądu. Zażalenie składa się do Sądu II instancji, za pośrednictwem Sądu, który postanowienie wydał. Pouczenie w tym zakresie zawsze znajduje się na końcu postanowienia. 

2. Osoba uprawniona do złożenia pozwu oraz warunek uprawniający do wystąpienia z powództwem 

1. Pozew o rozwód może zostać złożony przez każdego z małżonków. Ustawodawca wskazał jedynie, że powodem w sprawie nie może być strona strona, która jest wyłącznie winna rozkładu pożycia małżeńskiego (czy jest pożycie małżeńskie oraz co należy przez nie rozumieć poniżej), chyba że drugi z małżonków się temu nie sprzeciwi. Tym samym ustawodawca dał wyraz swojej dezaprobaty wobec małżonków, którzy na skutek jakichś okoliczności postanowili zostawić na skutek własnej decyzji oraz poprzez własne zachowanie "swoją drugą połówkę" i pragną zakończyć związek małżeński. (rozważania na temat winy będą przedmiotem kolejnego wpisu)

2. Warunkiem uprawniającym do złożenia pozwu o rozwód jest zupełny i trwały rozkład pożycia małżeńskiego - tak wynika z art 56 par. 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. 

Przez trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego należy rozumieć sytuację, w której pomiędzy małżonkami nie istnieje więź fizyczna, psychiczna i gospodarcza. Inaczej rzecz ujmując - małżonków nie łączy już nic, poza np wspólnym zamieszkaniem. Nie dzielą się obowiązkami oraz wydatkami, każde z nich podejmuje wszystkie czynności na własną rękę, sypiają w oddzielnych pokojach. Ważnym jest przy tym, ażeby ten rozkład był trwały - nie rodził nadziei na poprawę kontaktów, na odrodzenie się związku dwojga ludzie. 

3. Wystąpienie powyższej okoliczności nie zawsze jednak da podstawę do orzeczenia rozwodu - ustawodawca wskazał wprost, że jeśli przy rozwodzie miałoby ucierpieć dobro małoletnich dzieci lub zasady współżycia społecznego się temu sprzeciwiają, rozwód nie jest dopuszczalny. Oznacza to jednak tyle, że na "barkach" Sądu rozpoznającego sprawę będzie leżał ciężar zbadania, czy małoletnie dzieci rodziców którzy chcą się rozstać, mogą na tym ucierpieć. Z drugiej strony powstaje pytanie, czy dzieci rodziców rozwiedzionych nie cierpią, czy jest to dla nich dobre, czy nie powoduje to w przyszłości ujemnych dla nich skutków, gdyż przecież każde z rodziców będzie starało się "przeciągnąć je" na własną stronę. 

Sąd Najwyższy w jednym ze swych wyroków, który jest dość istotnym przy wskazaniu na uprawnienie do złożenia pozwu o rozwód z uwagi na trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego, wskazał, że 

"Zasada trwałości małżeństwa nie może być jednak utożsamiana z formalną nierozerwalnością węzła małżeńskiego, która ma źródło w nakazach dogmatu religijnego. Oceniając ujemnie zerwanie węzłów rodzinnych, Państwo nie może zarazem zamykać oczu na społeczną szkodliwość martwych związków małżeńskich i dlatego odrzuca zasadę formalnej nierozerwalności węzła małżeńskiego. Trwałość małżeństwa musi być osiągana poprzez świadomość społeczną małżonków oraz wynikający z niej poważny i odpowiedzialny stosunek do obowiązków względem rodziny.

Jeśli związek małżeński z ważnej przyczyny znajduje się w stanie trwałego i zupełnego rozkładu, jeśli małżonkowie nie wykonują obowiązków wspólnego pożycia, wierności, wzajemnej pomocy oraz współdziałania dla dobra rodziny, którą przez swój związek założyli (...), i skutkiem tego małżeństwo nie spełnia swych funkcji społecznych, prawo polskie nie rezygnując z ujemnej oceny społecznej tego zjawiska, dopuszcza możliwość rozwodu. Rozwód jest więc złem koniecznym, wprowadzonym w imię interesu społecznego dla eliminacji innego zła społecznego, jakim byłoby utrzymywanie formalnego węzła małżeńskiego, gdy znika wspólnota małżeństwa, gdy małżeństwo faktycznie nie istnieje i nie ma szans na dalsze jego funkcjonowanie". (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 kwietnia 1952 r. (vide: C. Prez. 798/51; OSN 1952, poz. 1).